Roman yazmak, başlangıçta kulağa korkutucu gelebilir, ancak günümüzde nasıl roman yazılır sorusuna yanıt veren yüzlerce kaynak, video, online eğitim var. Bu yüzden roman yazmak isteyen herkes bu kaynakları kullanarak kendini geliştirebilir ve roman yazmaya başlayabilir. Oysa bu aşamaya geçmeden önce tamamlamanız gereken çok önemli bir adım var: Hangi türde roman yazmak istediğinize karar vermek.
Hatta bundan önce şu soruları sormalısınız: Kurgu nedir? Roman nedir? Kaç tür roman var? Kurgu türleri nedir? Edebi türler nelerdir? Edebi tür ile kurgu türü arasındaki fark nedir?
Bu soruların yanıtlarını öğrendikten sonra hangi roman türünde yazacağınızı netleştirebilirsiniz.
Kurgu Nedir?
Kurgu kelimesi Türkçe –kurmak’tan gelse de bu kavram, İngilizce fiction kelimesinden kaynağını alır. “Fiction” kelimesi, Latince fictiō kelimesinden gelir ve “yapma, şekillendirme veya biçimlendirme” gibi anlamlar taşır. Bizde kurgu, kurmaca kelimesiyle de ifade edilir. TDK’ya göre kurgu, “Gerçek olmayan olay ve kahramanlardan oluşan eser”dir. TDK’nın bu tanımı, günümüzde kabul görmüyor. Çünkü günümüzde gerçek olayları konu edinen bir eser de kurgu sayılabiliyor. Bunun tek bir koşulu var: olay ve kişiler gerçek bile olsa hayalgücü ekleyerek hikâyeyi geliştirmek… Yani bir eser tamamen yaşanmış ve gerçek bir hikâyeye dayansa bile hayalgücü ile geliştirilmişse kurgu (kurmaca) eser niteliği kazanıyor.
Özetle kurgu, gerçek ya da gerçek olmayan bir olay ya da durumu, hayalgücü ile şekillendirerek oluşturulan edebî eserlerdir. Kurgu türündeki edebî eserler; roman, kısa hikâye ve uzun öyküdür (novella).
Roman Nedir?
Roman, kurmaca eserlerdir.
Peki, bir kitabı roman yapan nedir?
Roman, yapılandırılmış bir anlatıya sahip kurgu eserlerdir. Bir romanda yaklaşık 50.000 ila 120.000 kelime bulunur.
Romanlar üç temel kategoriye ayrılır.
- Tür Kurmacası (Tür Kurgusu)
- Edebî Kurgu
- Ana Akım Kurgu
Tür Kurmacası Nedir?
Popüler kurgu olarak da bilinen tür kurmacası, belirli bir edebi türe uyum sağlamak amacıyla yazılan kurgu eserlere verilen isimdir. O türe aşina olan okurlara hitap etmek için yazılan bu eserler, edebî kurgudan farklı olarak okuru eğlendirme amacı taşır. Tür kurmacası, eserde olaya odaklanır.
Başlıca türleri suç, fantastik, romantik, bilimkurgu, korku, tarihî kurmaca ve genç yetişkin kurmacadır.
NOT: Edebî kurmacada eserler veren bazı yazarlar, tür kurmaca eserlerini yayınlarken takma isim kullanmışlardır. Bunun temel sebebi, tür kurmacasının, edebî kurmacadan daha az saygın görülmesidir.
Tür kurmacası, 19. yüzyılda romanın alt türlerinden gelişip yaygın hale gelmiştir.
Tür Kurmacası Türleri
Suç
Bu kurmaca türünde suç ve suçun çözülmesi işlenir. Polisiye eserler de bu türe dâhildir.
İki alt kategoriye ayrılır: Suç kurmacası ve dedektif kurmacası. Suç kurmacasında odak noktası suç iken, dedektiflik kurmacasında odak noktası suçun çözülmesidir.
Fantastik
Açıklanamayan doğaüstü olayları konu edinen fantastik kurmacada sihir, sihirli yaratıklar, sihirli mekânlar, hayali dünyalar kullanılır. Bilimkurgu ve korku türlerinden en temel farkı, korku ve bilimsel açıklamalardan uzak olmasıdır. Fantastik kurmaca türünde yazılan romanların çoğu eski bir tarihte, Orta Çağ benzeri bir zamanda geçer. Bu tür mitoloji, gelenekler, sözlü edebiyat kaynaklarından beslenir. Dizisi çekilen George R. R. Martin’in Taht Oyunları ile J. R. R. Tolkien’in Yüzüklerin Efendisi, bu türe verilebilecek en iyi örneklerdir.
Romantik
Aşkı konu edinen romantik kurmaca türünde yazılan eserler, birbirlerine âşık olan iki karaktere odaklanır. Ancak romantik kurmaca türünün pek çok alt türü vardır. Örneğin; tarihî-romantik kurmaca, fantastik-romantik kurmaca vb. Romantik kurmacalar mutlaka mutlu sonla bitmelidir.
Bilimkurgu
Bilimkurgu kurmaca türü, bilim ve teknoloji hakkında sorulan sorulara cevap niteliğindedir. Zaman yolculuğu, paralel evrenler, dünya dışı yaşam gibi konuları ele alır. Doğaüstü, fantastik unsurlara yer vermez. Fantastik kurmacadan en önemli farkı, bilimi temel alması, ele aldığı konuları bilimle ortaya koymasıdır. Ancak bu özelliği, son yıllarda yayınlanan bilimkurgu eserlerinde zayıflamıştır.
Bilimkurgu kurmaca türünün de birçok alt türü vardır. Örneğin; bilimkurgu-gerilim kurmacası, bilimkurgu-romantizm kurmacası, bilimkurgu-korku kurmacası vb.
Bilimkurgu kurmacasının en önemli temsilcileri arasında H. G. Wells, Jules Verne sayılabilir.
Korku
Korku kurmaca türü, okuru korkutmayı hedefler. Bazen korkuya ek olarak tiksinti uyandırma amacını da taşır. Bu türün en önemli temsilcilerinden biri Stephen King’dir.
Tarihî kurmaca
Tarihî kurmaca, geçmişte yaşanmış tarihî bir olayın hayalgücü ile geliştirilerek yeniden yazılmasıdır. Eserde anlatılan yer veya olay tamamen gerçek olmayabilir. Ancak kültürel özellikleri paralellik gösterir. Tarihî kurmacalarda, genellikle yazarlar yaşadıkları zamandan en az 50 yıl öncesini konu edinirler. Bunun amacı okuru başka bir zamana ve mekâna taşıyarak okurun bu zaman farkını hissetmesini sağlamaktır. Diğer kurgu türlerine kıyasla tarihî kurguda araştırma yapmak çok önemlidir. Tarihî kurmacada en önemli unsur, mekândır.
Genç Yetişkin Kurmaca
Genç yetişkin kurmaca, 12 ile 18 yaş arasındaki okurlar için yazılan kurgu türüdür. Olay ve durumlar, genç yetişkinlerin bakış açısından ele alınır ve her insanın yaşayabileceği ortak sorunlara dayanır.
Edebî Kurgu Nedir?
Edebi kurgunun tür kurmacasından farklı olduğu bazı noktalar vardır. Edebî kurgu temelde gerçek hayatı ele alır, eserde gerçek hayatı yansıtmaya çalışır. Temel amacı budur. Bunu yapmak için yazarlar gerçek karakterler, mekânlar yaratırlar ve çeşitli temalar ve teknikler kullanırlar. Tür kurmacası olay örgüsüne odaklanır; edebî kurgu ise karakterlere… Ancak edebî kurguda bazen gerçek hayatta hiç yaşanmayacak olaylar da ele alınabilir, ancak olayları ve karakterleri o kadar gerçekçi işler ki bir bilimkurgu veya fantastik kurmaca değil, edebî kurgu özelliği kazanır.
Edebî kurgu, genellikle toplumsal, duygusal ve politik olayları irdeler. Olay örgüsü önemli değildir. Edebî kurgunun en önemli özelliği sınıflandırılamaz olmasıdır. Yani tür kurmacası gibi alt kategorilere ayrılamaz.
Tür Kurmacası ve Edebî Kurmaca Arasındaki Farklar
Edebi Kurgu:
- Belirli bir türün kurallarına uymaz.
- Olaylara gerçekçi tepkiler veren, derin karakterler
- Edebi anlatım teknikleri
- Deneysel yazım teknikleri
- Gerçek hayatı yansıtmayı amaçlar.
- Tür kurmacasının alt türlerini kullanabilir; ancak tek bir türe ait özellikler taşımaz. Sınıflandırılamaz.
Tür Kurmacası:
- Olay örgüsüne odaklanır. Karakterleri derin ve ayrıntılı olarak ele almaz.
- Belirli bir türe veya bir alt kategoriye bağlı kalır.
- Amacı, okuru eğlendirmektir.
Ana Akım Kurgu
Edebî kurguda olduğu gibi, ana akım kurgu da belirli bir türe uymaz. Edebî kurgudan farkı, türler arasında geçiş yapabilmesidir. Bir ana akım kurmacası hem romantizm hem korku hem suç türünü barındırabilir.
Ana akım kurgu eserlerinin hedef kitlesi, tür kurmacasından çok daha azdır. Çünkü belli bir hedef kitlesi yoktur. Bu eserleri satmak, diğer kurmaca eserlerden daha zordur.
Ana akım kurmaca eserleri, genellikle mutlu bir sonla biter. Tıpkı edebî kurguda olduğu gibi karakterler detaylı olarak işlenir, derinliği olan karakterler vardır ancak edebî kurgudan farkı, olay örgüsü ve hikâyeye de odaklanır.
Gördüğünüz gibi pek çok kurgu türü ve onların da alt türü var. Hangi türde eser vermek istediğinize karar verin ve romanınızı yazmaya başlayın…
Unutmayın ki “doğru” bir tür yok. Size “uygun” tür var.
Yapmanız gereken tek şey, size en uygun türe karar vermek…
Başarılar…
Kaynaklar
www.britannica.com/art/short-story
www. prowritingaid.com/what-is-fiction
www. writers.com/literary-fiction-vs-genre-fiction